Bijna 9 op de 10 producten van grote cosmeticamerken bevatten microplastics

Plastic Soup Foundation publiceert op 7 april het rapport Plastic: The Hidden Beauty Ingredient. Dit rapport verschijnt aan de vooravond van de nieuwe EU-beperking op het bewust toevoegen van microplastics aan allerlei producten, een vorm van milieuvervuiling die onomkeerbaar is.

 

Daarnaast maken steeds meer wetenschappers zich zorgen over de mogelijke gevolgen voor de menselijke gezondheid. Op 24 maart toonden wetenschappers van de Vrije Universiteit Amsterdam en het VUmc voor het eerst de aanwezigheid van synthetische polymeren in menselijk bloed aan, en wel bij bijna 80% van de onderzochte proefpersonen.

 

Plastic: The Hidden Beauty Ingredient is een verslag van het allereerste grootschalige onderzoek naar de aanwezigheid van microplastics in ruim zevenduizend verschillende cosmetica- en verzorgingsproducten. Van de onderzochte producten bleek 87% microplastics te bevatten. Onder die noemer scharen wij alle mogelijke synthetische polymeren, ongeacht of deze in vaste, vloeibare, semi-vloeibare of wateroplosbare vorm zijn toegevoegd, evenals nanoplastics en bioafbreekbare plastics.

 

Wetenschappers onderschrijven onze mening dat er nog te weinig bekend is over de afbreekbaarheid en toxiciteit van synthetische polymeren voor mens en milieu om ze zomaar ongereguleerd tot de Europese markt toe te laten. Zij vinden dat synthetische polymeren – net zoals chemische stoffen – zouden moeten voldoen aan de REACH-regelgeving voordat ze de EU-markt op mogen. REACH stelt glashelder: ‘No data, no market’.

 

Prominente wetenschappers zoals Dick Vethaak (emeritus hoogleraar Ecotoxicologie/ Waterkwaliteit en Gezondheid aan de VU Amsterdam, co-auteur van het onderzoek naar plastic in bloed) en Hans Peter Arp (hoogleraar Environmental Chemistry aan de NTNU in Trondheim) hebben hun handtekening gezet onder het scientific statement dat in het rapport is opgenomen.

 

Andere wetenschappers die de uitkomst uit het rapport steunen:

Het volledige rapport vindt u hier: Plastic: The Hidden Beauty Ingredient. *Herzien op 25 mei 2022: Wijziging van bepaalde informatie op blz. 7, 34 & 35. Een gedetailleerde toelichting is te vinden op blz. 58 van het verslag.

Voor het onderzoek hebben we ons gericht op de tien populairste merken (L’Oréal Paris, Elvive/Elseve, Garnier, Nivea, Gillette, Oral-B, Head & Shoulders, Dove, Rexona, en Axe) van de vier grootste cosmeticaproducenten van Europa (L’Oreal, Beiersdorf, Procter & Gamble en Unilever). Van de tien onderzochte merken bevonden zich 7.704 verschillende producten in onze database. En van die 7.704 producten bleek slechts 13 procent vrij van microplastics te zijn.

Omdat de industrie niet transparant is over het gebruik van plastic in verzorgingsproducten, hebben we ons gebaseerd op de data die we hebben verzameld met onze app Beat the Microbead. Met deze gratis app hebben consumenten wereldwijd inmiddels al meer dan drie miljoen producten gescand om te zien of er microplastics in zitten en zo ja welke.

 

L’Oreal, Beiersdorf, Procter & Gamble en Unilever zijn door ons benaderd om inzage te geven in hun momenteel gevoerde én toekomstige plasticbeleid. Alle vier hebben laten weten dat ze meer willen doen tegen plasticvervuiling, maar ze focussen alleen op microplastics in vaste vorm. Ze volgen de beperkte definitie van microplastics zoals door ECHA is voorgesteld.

 

Slechts twee (Nivea & Elvive/Elseve) van de tien door ons onderzochte merken benoemen ‘microplastics’ in hun openbare duurzaamheidsplannen. Van de vier moederbedrijven hebben alleen Beiersdorf en Unilever gepubliceerd over de aanpak van microplastics.

Elke minuut belandt er volgens het Europees Agentschap voor Chemische Stoffen (ECHA) ruim zeven kilo microplastics uit cosmetica- en verzorgingsproducten in het Europese milieu. Als we uitgaan van de veel bredere definitie van microplastics, dan zou het gaan om minstens een 25-voud daarvan. Dit is een inschatting voor heel Europa op basis van een berekening voor Duitsland door het Fraunhofer Institut für Umwelt.

 

Vervuiling met microplastics is onomkeerbaar. De EU neemt het gevaar hiervan voor het milieu en de menselijke gezondheid dan ook serieus. Daarom is er nieuwe EU-wetgeving in de maak voor een beperking van opzettelijk toegevoegde microplastics aan o.a. cosmetica, wasmiddelen en landbouwproducten. De nieuwe regels zijn onderdeel van de Europese Green Deal, die ervoor moet zorgen dat de EU in 2050 klimaatneutraal is en onder meer op het gebied van plastic een duurzaam beleid voert.

 

Volgens de meest recente tijdlijn die door de EU-autoriteiten is verstrekt, zou de beperking in juni worden besproken met een geplande goedkeuring eind 2022.

Aan de basis van de nieuwe Europese wetgeving ligt een advies van het Europees Agentschap voor Chemische Stoffen (ECHA), uitgebracht in februari 2021. Het agentschap verwacht met dit voorstel te kunnen bereiken dat er in de komende twintig jaar 500.000 ton minder microplastics in het milieu zal terechtkomen.

 

Plastic Soup Foundation is blij dat de EU met dit voorstel ver op de rest van de wereld vooruitloopt. ‘Maar,’ zegt Hoofd Programma’s Jeroen Dagevos: ‘Het is teleurstellend dat het overgrote deel van alle synthetische polymeren niet beschouwd zal worden als microplastics indien het voorstel van ECHA door de Europese Commissie wordt overgenomen. Dit kan leiden tot greenwashing, omdat ten onrechte van producten beweerd kan worden dat ze plasticvrij zijn.’

ECHA heeft namelijk niet alle synthetische polymeren onder de gebruikte definitie van ‘microplastics’ geschaard. Zo worden plasticdeeltjes kleiner dan 0,1 micrometer ervan uitgesloten. Bovendien vallen alle wateroplosbare, semi-vloeibare en vloeibare polymeren buiten het voorstel, omdat ECHA zich alleen richt op polymeren in vaste vorm. Ook ‘biologisch afbreekbare’ polymeren worden niet meegenomen.

 

Mohammed Chahim, Europarlementariër namens de PvdA: ‘Alle alarmbellen rinkelen bij mij, wetende dat het gebruik van microplastics zo sterk is toegenomen zonder gedegen onderzoek of wetgeving. Je kan op je klompen aanvoelen dat we straks roepen: hadden we maar strengere wetgeving gehad. Microplastics worden werkelijk overal in gebruikt, zonder dat we precies de gevolgen voor de menselijke gezondheid en het milieu kennen. Juist daarom is terughoudendheid extra geboden. Better safe than sorry.’

 

Chahim: ‘Ik pleit in Europa voor een bredere definitie van microplastics, om daarmee verdere schade te voorkomen. Het kan niet zo zijn dat we het verdienmodel van cosmeticamerken als L’Oreal en Nivea laten prevaleren boven de schade aan mens en milieu. Bovendien zijn het de burgers die vervolgens opdraaien voor de kosten van de aangerichte schade, niet de merken die gebruik zouden moeten maken van alternatieven voor deze microplastics.’

Dagevos: ‘Plastic Soup Foundation is niet alleen van mening dat álle synthetische polymeren onder de nieuwe regelgeving zouden moeten vallen, maar ook dat de cosmetica-industrie na invoering van de wet wel erg veel tijd krijgt om de microplastics uit hun producten te verwijderen: vier jaar voor rinse-off– en zes jaar voor leave-on-producten.’

 

Madhuri Prabhakar, campaigner Beat the Microbead: ‘Met de slogan Dare to Care willen wij beleidsmakers aanmoedigen de nieuwe EU-regelgeving aan te grijpen om voor eens en altijd af te rekenen met alle opzettelijk toegevoegde microplastics. Daarnaast willen we er bij de cosmetica-industrie op aandringen om de veiligheid van de gebruikte ingrediënten te garanderen voor zowel het milieu als de volksgezondheid.’

 

Ook consumenten kunnen hun steentje bijdragen. Prabhakar: ‘Met één druk op de knop kunnen zij hun favoriete merk vragen zo snel mogelijk te stoppen met het gebruik van microplastics. Daarnaast loopt onze petitie gericht aan EU-politici, die al ruim 42.000 keer is getekend.’