Plastic soep stuk minder groot?

Onderzoekers van de Universiteit Utrecht, met Mikael Kaandorp als hoofdauteur, kwamen met een nieuwe inschatting over de omvang van de plastic vervuiling in de oceanen, hiervoor analyseerden ze ruim 20.000 wetenschappelijke studies naar plastic vervuiling. De conclusie, de hoeveelheid plastic die in de oceaan zit is een stuk lager dan inschattingen van eerdere studies. Kaandorp schat dat er 3,2 miljoen ton plastic in de oceaan zit en dat hier jaarlijks een half miljoen ton plastic bijkomt. Dit is een stuk lager dan studies die wel opliepen tot 50-300 miljoen ton. 

 

Het bericht werd door meerdere mediakanalen als heel goed nieuws gepresenteerd. De woordspeling ‘de plasticsoep wordt niet zo heet gegeten’ vormde een mooie krantenkop. De realiteit is helaas een stuk minder rooskleurig. Kaandorp zelf benadrukt zelf ook dat de getallen niet de realiteit veranderen, er zit nog steeds veel te veel plastic in de oceaan, dieren ondervinden hier schade van en plastic komt de voedselketen binnen. 

Ook 3,2 miljard kilo plastic in de oceaan is gigantisch veel. Zeker wanneer je bedenkt dat plastic in de oceaan veelal degradeert tot vele kleine stukjes plastic, microplastics (stukjes plastic kleiner dan 5 cm). Je moet heel wat microplastics verzamelen om tot een kilo plastic te komen. 

 

Het uitdrukken van plastic vervuiling in gewicht geeft sowieso een vertekend beeld van de impact van de plastic vervuiling in de oceaan. De meest gebruikte plastic toepassingen zijn voor single use plastics, veelal dunne folies voor voedselverpakkingen en wegwerpproducten (FMCG) zoals plastic tasjes, ongeveer de helft van de jaarlijkse plastic productie van 440 miljoen ton. Juist deze toepassingen vallen snel uiteen tot microplastic wanneer ze in het milieu terecht komen en verspreiden zich over enorme oppervlakten. 

 

De grotere plastic voorwerpen op de oceaan bestaan voornamelijk uit visnetten en touwen. Dit is niet zo verrassend aangezien deze voorwerpen juist ontworpen zijn voor gebruik op zee, ze kunnen veel beter tegen de barre omstandigheden zoals UV-licht, zout, wind. Hierdoor vind je ze dan ook in een redelijk intacte staat op zee. En één visnet tikt aardig aan in kilo’s, zeker wanneer je dit vergelijkt met microplastics die je met een planktonnet moet vangen. 

De hoeveelheid plastic in de oceaan kun je ook in aantallen microplastics uitdrukken in plaats van gewicht. Dit heeft de Amerikaanse onderzoeker Markus Eriksen van het 5Gyres instituut gedaan. Eriksen liet in een studie die ook dit jaar uitkwam, ‘A growing plastic smog’, zien dat de trend microplastics in zee juist sinds 2005 sterk aan het toenemen is. Hij schat dat het aantal plastic deeltjes dat in de oceaan drijft inmiddels is opgelopen tot 170 biljoen stukjes en hij roept op tot urgente actie. Eriksen heeft overigens ook een schatting op gewicht gedaan en komt tot 1,1 tot 4,9 miljoen ton plastic dat in de oceaan aanwezig is. Dit komt behoorlijk overeen met de schatting van Kaandorp (gemiddeld 3,2 miljoen ton). 

De schatting van plastic dat jaarlijks in zee verdwijnt die Plastic Soup Foundation aanhaalt op haar website is 5-13 miljoen ton plastic per jaar. Dit is een studie uit 2015 van Jenna Jambeck gepubliceerd in Science. Ten tijden dat deze publicatie uitkwam was hier ook al flink discussie over, zowel veel te laag als minstens 10x meer was een veel gehoord commentaar. Toch werd deze studie jarenlang als referentie gebruikt door beleidsmakers en organisaties die zich inzetten om de plastic vervuiling van de aarde te stoppen. Het inschatten van de hoeveelheid plastic die in de oceaan gedumpt wordt is complex, hier zijn geen keurige rapportages en statistieken voor opgesteld en veelal gebeurt dit illegaal. 

Het bewijs dat de plastic vervuiling enorm uit de hand is gelopen stapelt zich op, en dat gaat veel verder dan ‘slechts’ de vervuiling van de oceaan. Overal op aarde is inmiddels plastic aangetroffen, zelfs op zeer afgelegen en vrijwel onbereikbare plekken op aarde zoals de toppen van de Himalaya en de diepste bodems van de oceaan de Marianentrog. Ook wordt meer en meer duidelijk dat plastic een risico vormt voor onze eigen gezondheid. Plastic is inmiddels in ons eigen bloed en hart aangetroffen. Plastic Soup Foundation gaat de nieuwe studies toevoegen aan ons ‘Feiten en getallen’ rubriek op onze website. Inhoudelijk verandert dit niets aan onze missie en doelstellig, het stoppen van de plastic vervuiling bij de bron. De voorspelde verdubbeling van ons plastic gebruik de komende twintig jaar voor met name wegwerptoepassingen is niet het toekomst pad dat we moeten kiezen. Het is hoogtijd om onze plastic verslaving te beteugelen en af te stappen van wegwerpplastics.