Bedrijfsleven heeft blinde vlek: 85% burgers is plasticmoe

Vijfentachtig procent van de burgers wil dat plastic wegwerpverpakkingen volledig verdwijnen. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van Ipsos in opdracht van het Wereldnatuurfonds (WNF) en de Plastic Free Foundation. Ondernemers die verpakkingen achterwege laten of verduurzamen, lijken daarmee een goudmijn te hebben aangeboord – maar een deel van het bedrijfsleven is nog doofstom. ‘Mensen krijgen genoeg van al het plastic in de supermarkt.’ 

De zogenaamde single-use plastics zijn verantwoordelijk voor het grootste deel van de plastic vervuiling in de oceanen, de plasticsoep. De Europese Unie heeft al actie ondernomen. Sinds 2021 zijn bijvoorbeeld wattenstaafjes, rietjes en bestek verboden en zijn reductiedoelen voor wegwerp plastic vastgelegd.

 

Een andere belangrijke onderhandeling staat deze maand gepland in het Canadese Ottawa, waar onderhandelaars bijeenkomen om een plastic verdrag van de Verenigde Naties (VN) voor te bereiden. Dat verdrag gaat wereldwijd gelden.

 

In aanloop naar de onderhandelingen stijgt de spanning. Zo proberen lobbyisten van plasticproducenten – vaak produceren grote oliebedrijven de nieuwe ofwel virgin plastic – er al langere tijd voor te zorgen dat het verdrag straks weinig zoden aan de dijk zet.

 

“Over het algemeen wil de plasticindustrie de nadruk leggen op meer recycling in plaats van minder plasticproductie, omdat dit laatste haar financiële ondergrens zou aantasten”, schrijft Corporate Europe Observatory (CEO). Deze waakhond ziet “een vertragingstactiek om ervoor te zorgen dat het serieuze probleem van plasticvervuiling niet aangepakt wordt”, want uiteindelijk lukt het veel landen nog niet om plastic te recyclen: slechts 9% van al het wereldwijde plastic wordt gerecycled.

 

Eigenlijk moet worden ingezet op het volledig stoppen met plastic wegwerpverpakkingen, want vorderingen in recycling duren jaren – en meer progressie blijkt helaas nog niet mogelijk, aldus Corporate Europe.

 

“Hele grote corporates zetten hun voet tussen de deur bij de landen”, zegt directeur Maria Westerbos van de Plastic Soup Foundation. “Je ziet vooral de grote olie- en plasticproducerende industrie invloed uitoefenen op de delegaties. Zo proberen ze een land hun richting op te laten stemmen. Landen als Rusland en Saoedi-Arabië stemmen sowieso voor ‘meer plastic opruimen’ en tegen het verbieden ervan. Op diezelfde tactiek, waarmee je echte verbetering tegenwerkt, wordt ook aangedrongen bij andere landen.”

 

Volgens de Plastic Soup Foundation en andere stichtingen is sprake van een ongelijk speelveld bij de vorming van het VN-verdrag: 143 lobbyisten hebben zichzelf weten te registreren voor de onderhandelingen. De Plastic Soup Foundation zal samen met tientallen andere ngo’s bezwaar maken bij de VN tegen deze belangenverstrengeling. “De lobby oefent zijn invloed uit met enorm veel geld”, zegt Westerbos.

 

Burgers willen in een tegenovergestelde richting bewegen. Uit het onderzoek van het Wereldnatuurfonds blijkt dat 90% van de ondervraagden wil dat schadelijke chemicaliën die aan plasticproducten worden toegevoegd, wereldwijd verboden worden. Veel respondenten (87%) zijn ook voorstander van een verbod op de types plastic die niet kunnen worden gerecycled. 72% vindt dat alle landen toegang moeten hebben tot financiering en technologie voor een transitie.

Onderzoeksinstituut Ipsos heeft in totaal 24.000 mensen geïnterviewd in 32 landen. “Zó veel respondenten in verschillende landen, is een representatief onderzoek en laat zien dat er een brede wens is onder burgers om te stoppen met wegwerp plastic”, zegt Westerbos.

 

Zij herkent het sentiment ook in Nederland. “Mensen zien voor hun gevoel te veel plastic in de supermarkt, en vinden dat plastic hen wordt opgedrongen. Ze zien de vuilnisbelten en de rivieren vol plastic. Daar beginnen ze genoeg van te krijgen. En daar komt bij dat meer en meer wetenschappelijk bewijs beschikbaar komt dat micro- en nanoplastics vrijkomen van wegwerpplastic, die ons lichaam binnendringen en onze gezondheid bedreigen”

 

Je zou verwachten dat deze publieke opinie goed bekend is bij producenten. Hoewel veel bedrijven graag koketteren met aanduidingen over duurzaamheid – ‘Dit product is plasticvrij!’ – faalt een meerderheid in het nemen van de eerste stappen voor verduurzaming. Dat blijkt uit een ander nieuw onderzoek dat deze maand uitkwam.

 

Volgens stichting CDP, dat een wereldwijd monitoringssysteem beheert met informatie rond duurzaamheid, heeft 42% van de bedrijven in beeld gebracht waar het plastic dat wordt gebruikt in hun bedrijf, vandaan komt. Dat betekent dat meer dan de helft achterblijft. Ook op andere punten is dat het geval: slechts 21% van de bedrijven is zich bewust van risico’s rond plastic en slechts 30% heeft de impact van hun bezigheden op het milieu in kaart gebracht.

 

CDP spreekt van ‘significante lacunes in begrip en acties van bedrijfsleven’.

 

De organisatie wijst erop dat bedrijven zelf ook baat hebben bij het verminderen van plasticverbruik: de helft van de G20-landen hebben al maatregelen doorgevoerd, en multinationals zullen steeds vaker geconfronteerd worden met verplichte bepalingen en wetten – zeker als de VN met een verdrag komen.

 

“Er is een megamarkt voor plasticvrije producten”, zegt Westerbos. “Het bedrijfsleven moet op de tellen passen. De consument is boos aan het worden.”

Een aantal bedrijven met een gezamenlijke marktwaarde van 270 miljard dollar, onder wie Unilever, heeft gepleit voor een systeem van meetbare data om de plastic vervuiling een halt toe te roepen.