Steeds meer onderzoek wijst uit dat (micro- en nano) plastics niet alleen een gevaar vormen voor onze ecosystemen maar ook voor onze gezondheid. Dit was een van de conclusies van de eerste editie van het One Planetary Health Symposium die Plastic Soup Foundation, ARTIS en Van Doorne advocaten organiseerden over de gezondheidsimpact van (micro- en nano) plastics. Wetenschappers riepen op tot actie. “We kunnen niet wachten totdat alles uitgezocht is. Als we samen optrekken, kunnen we nu alvast iets doen.”
Dat plastic een bedreiging vormt voor onze gezondheid en onze ecosystemen blijkt uit de presentaties van sprekers Jeroen Dagevos, wetenschapper Heather Leslie en Professor dr. Barbro Melgert. Vooral kleding is een probleem, vertelt Dagevos, Head of Programs van PSF, tijdens zijn introductie van de middag. “Tijdens 1 wasje komen 9 miljoen microvezels vrij. Fast fashion kan niet zonder plastic en is daarom een van de speerpunten van ons werk waarbij we vooral inzetten op gezondheid.”
“Wij zijn inmiddels een beetje plastic aan de binnenkant”, concludeert Heather Leslie, onafhankelijk wetenschapper en consultant, tijdens haar presentatie. “Plastic zit in ons bloed en daarmee in ons hele lichaam.” Leslie ontdekte met haar onderzoek dat blootstelling aan een hoge dosis plastic deeltjes kan leiden tot chronische ontstekingen. Ook ontdekte de wetenschapper dat een chronische ontsteking een silent killer is. “Ik dacht altijd dat een ontsteking relatief onschuldig was, maar veel chronische ziekten beginnen met een chronische ontsteking.”
Maakt kleding ons ziek?
“Iedereen weet tegenwoordig dat er plastic rondzweeft in de oceaan. Maar niet dat het ook rondzweeft in onze lucht”, start Professor dr. Barbro Melgert, hoogleraar Respiratoire Immunologie aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) haar presentatie. Buiten op het ARTIS plein vormt zich inmiddels een laagje natte sneeuw. Melgert ontdekte met haar onderzoek dat plastic (nylon) deeltjes in de lucht de ontwikkeling van luchtwegen remt. En dat dit vooral wordt veroorzaakt door chemicaliën die aan plastic worden toegevoegd. Ook blijkt: “hoe kleiner de deeltjes, hoe dieper ze de longen indringen.” Daarnaast is de concentratie aan plastic deeltjes binnen veel hoger dan buiten en speelt kleding een grote rol bij de verspreiding van plastic deeltjes in de lucht. “Tijdens het dragen van kleding komen veel plasticdeeltjes vrij”.
Zowel Leslie als Melgert benadrukken in hun presentaties dat onderzoek naar de gezondheidsimpact van plastics nog in de kinderschoenen staat. “Zo weten we niet welke dosis plastic deeltjes gevaarlijk is”, licht Melgert toe. “Toch kunnen we niet wachten totdat alles uitgezocht is”, drukt Leslie de zaal op het hart. “We kunnen nu al inzetten op preventie, voorbeeldgedrag tonen met een plastic dieet en samenwerken aan oplossingen”, roepen de wetenschapsters de zaal op tot actie.
Ooho
“Ik denk dat jullie nu wel toe zijn aan een positief verhaal”, start Stassen het programma na de koffiepauze terwijl hij de sfeer in de zaal proeft. Buiten is de zon inmiddels weer doorgebroken.
“Wacht maar tot jullie straks bij de borrel onze Ooho kunnen eten”, enthousiasmeert spreker Hoa Doan, manager Impact en Duurzaamheid bij Notpla (Not plastic), haar publiek. Notpla, een bedrijf uit het Verenigd Koninkrijk dat biologisch afbreekbaar verpakkingsmateriaal maakt van zeewier en planten, ontwikkelde de Ooho in 2019 voor deelnemers van de Marathon van London. Deze eetbare ‘bubbel van zeewier’ kan gevuld worden met water of een andere vloeistof waardoor plastic flesjes overbodig worden. “Met de Ooho vervingen we tijdens de Marathon van London 200.000 plastic flesjes”, vertelt de onderneemster trots tijdens haar presentatie. Notpla wil bijdragen aan systeemverandering en berekende dat slechts 0,066% van de huidige hoeveelheid zeewier nodig is om al het wegwerpplastic biologisch afbreekbaar te maken.
Voor systeemverandering moet je ook investeerders aan boord krijgen, weten sprekers Mies Ligtenberg, senior-adviseur duurzaam beleggen bij a.s.r. en Irene Hofmeijer partner van Earth Action. Samen met PSF werken zij aan een pilot voor het ontwikkelen van een methode om de plastic footprint intensity van beleggingsportefeuilles te meten. “De methode is gebaseerd op de methode van het Partnership Carbon Accounting Financials (PCAF): een methode om de intensiteit van de CO2-uitstoot van beleggingsportefeuilles te meten”, licht Ligtenberg tijdens haar presentatie toe. De pilot is veelbelovend maar “we hebben veel meer informatie nodig van bedrijven als we de PCAF voor plastic willen worden”, erkennen Ligtenberg en Hofmeijer. “Het is nu nog vooral een theoretische exercitie omdat er nog bijna geen bedrijven over hun plastic footprint rapporteren”, verklaart Hofmeijer.
Help ons onze plastic footprint verlagen
“Zie je ons zitten, Diederik?”, vraagt Stassen terwijl de intensivist via een videoverbinding de zaal inkijkt vanuit zijn spreekkamer in het Erasmus MC. “Ik zie vooral jullie ruggen”, antwoordt Gommers. “Toch wil ik vandaag de deuren openzetten: hoe kunnen jullie ons helpen om minder plastic te gebruiken in de zorg”, vervolgt Gommers terwijl hij aan de hand van slides laat zien hoeveel plastic materiaal het Erasmus MC op de intensive care verbruikt. De zaal komt met voorstellen, waaronder een voorstel van Notpla voor samenwerking: “Wij voeren gesprekken met medische instellingen in het Verenigd Koningkrijk. Veel plastic in ziekenhuizen kan vervangen worden door producten die gemaakt zijn van papier met een zeewier coating”.
“Ik ga nu iets ongebruikelijks doen”, besluit Westerbos tijdens de afsluiting van het symposium. “Ik wil graag van deze gelegenheid gebruik maken om de Dick Vethaak Pioneer Award in het leven te roepen. “Dick Vethaak was een goede vriend en de eerste wetenschapper die plastic in ons bloed ontdekte waarbij hij zich afvroeg of plastic ons ziek maakt. Helaas is Dick veel te vroeg overleden. Met deze award willen we de gedachtegoed van Prof. Dr. Dick Vethaak levend houden en meer onderzoek naar de gezondheidsimpact van plastic stimuleren.
De first edition van One Planetary Health smaakt naar meer! Dit succes willen PSF en ARTIS in 2025 minimaal evenaren. We houden je op de hoogte!
