“Hey Macklemore, can we go thriftshopping?” In de eerste zin van het in 2012 uitgebrachte nummer van de Amerikaanse rapper Macklemore vraagt een meisje of ze naar de kringloopwinkel kunnen gaan. In de ruim 3,5 minuut die daarop volgt zien we de rapper trots door de kringloopwinkel struinen; het stoffige imago oppoetsend tot een nieuwe, hippe, trend. Dé oplossing op de oneindige productiedrang van producenten?
In de documentaire Buy Now! The Shopping Conspiracy (Netflix) laten de makers aan de hand van vijf 'leefregels tot winstmaximalisatie' zien hoe grote ondernemingen vandaag de dag te werk gaan. Van het opvoeren van de verkoopcijfers door het 1-click-buy-principe tot het dichtlijmen van elektronica, zodat die producten moeilijker –zo niet onmogelijk– gerepareerd kunnen worden. De documentaire toont de schaduwzijde van onze oneindige koopdrang. Een drang die zowel door grote bedrijven wordt gecreëerd, als in stand wordt gehouden.
Maar weinig consumenten denken bewust na over de gevolgen van hun koopgedrag. Wie heeft er niet ooit een nieuwe trui gekocht, terwijl hij nog genoeg truien in de kast had hangen. Door ons voortdurend met nieuwe mogelijkheden te overspoelen –een bedrijf als Shein brengt jaarlijks 1,3 miljoen nieuwe kledingstukken op de markt– worden we continu verleid om er weer (onnodige) producten bij te kopen.
Maar dan doneer ik mijn oude trui toch bij het Leger des Heils of breng ik die terug naar de winkel om het te laten recyclen? Een kleine moeite voor een goed gevoel. Maar het goede gevoel dat je daaraan overhoudt zal gemakkelijker verdwijnen dan de milieuschade die je daarmee onbewust veroorzaakt. H&M verstuurt wekelijks 15 miljoen ‘recyclebare’ kleding naar Ghana. Op een inwonersaantal van 30 miljoen Ghanezen is het voor de lokale bevolking echter onmogelijk om al deze producten een tweede leven te geven. Het gevolg: het leeuwendeel van de met plastic doordrongen kledingstukken belandt op het strand, in de zee en in levende organismen.
Grote bedrijven, van de kleding- tot de techindustrie, zijn voornamelijk bezig met het aan de man brengen van nieuwe producten, het verspillen van de oude, het bij elkaar liegen van de feiten, het verstoppen van de afvalstromen en het controleren van de markt. Alles om de consument onwetend en koopverslaafd te houden. Alles voor de maximale winst.
Het gevolg is dat we –met alle 8 miljard mensen op deze planeet– jaarlijks 500 miljoen ton aan plastic afval en 50 miljoen ton aan elektronisch afval creëren (dagelijks worden er 13 miljoen telefoons weggegooid). Afval waarmee we Tokyo in 2050 kunnen vullen en waar we indirect ook onszelf vervuilen.
Nu we dit weten, kunnen we het eigenlijk niet meer ontkennen. Want laten we eerlijk zijn: hebben we met z'n allen niet al meer dan genoeg spullen geproduceerd? Hoog tijd dus om de ouderwetse ruilhandel weer op gang te brengen en de stoffige kringloopwinkel van een nieuw, hip jasje te voorzien.
Ben je de oneindige productiedrang van fabrikanten ook zat? Help ons dan om de kraan te dichten en doneer
Rynaldo Koerhuis (1995) adviseert, verkoopt en schrijft. Voor Plastic Soup Foundation schrijft hij tweemaal per maand een blog over een actueel onderwerp.
