Hebben de nieuwe regels voor plastic wegwerpbekers en -bakjes het gewenste effect?

Bekers en bakjes mogen in ‘voedseluitgiftelocaties’ niet langer gratis worden verstrekt. Het is een overgangsmaatregel, want per 1 januari 2024 zijn ze verboden, althans voor consumptie op locatie. De maatregelen vloeien voort uit de Europese richtlijn Single Use Plastics, die sinds 2021 van kracht is. Welke maatregelen het precies betreffen, staat hier.

Het doel is dat er minder zwerfafval komt en dat hergebruik gestimuleerd wordt.  

 

De maatregel geldt voor eten en drinken dat rechtstreeks gegeten of gedronken kan worden uit de verpakking. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat adviseert richtbedragen voor de meerprijs van die verpakking die de ondernemer kan vragen; bijvoorbeeld 25 cent voor een drinkbeker. Dat bedrag moet op de kassabon apart vermeld worden. De ondernemer hoeft het echter niet af te dragen en verdient in principe voortaan aan zijn verpakkingen. 

Tegelijk moet de ondernemer alternatieven aanbieden. Dat zijn bakjes en bekers waarop statiegeld zit of alternatieve verpakkingen zonder plastic. Elk bedrijf moet dit zelf invullen. Zie hier het dilemma: hoe hoger de meerprijs des te meer er verdiend wordt, maar hoe groter de kans dat de consument naar de concurrent gaat die minder oplegt. 

 

Consumptie ter plaatse in bekers of containers van plastic – of materiaal dat plastic bevat – zal verboden worden. Dit geldt echter niet voor producten in supermarkten. Immers, het aangekochte voedsel wordt over het algemeen niet daar geconsumeerd – denk aan plastic verpakte maaltijdsalades. Supermarkten kunnen daarom blijven inzetten op eenmalige verpakkingen voor voedsel en drank. Als ze de extra prijs laag houden, zullen consumenten nauwelijks het verschil opmerken.

 

Hergebruik moet de norm worden wanneer we af willen van het eenmalig plastic dat de wereld domineert en waaraan we verslaafd zijn geraakt. De maatregelen van 1 juli dragen echter beperkt bij tot dat doel. Er worden zeker stappen gezet in de goede richting. Zo voert McDonald’s de herbruikbare statiegeldbeker in en gaan friettenten over op plasticvrije bakjes of zakjes. Supermarkten breiden op hun beurt het refill-aanbod verder uit. Er kunnen echter veel meer prikkels komen om de consument over te laten stappen op herbruikbare verpakkingen. 

 

Plastic Soup Foundation vindt het beprijzen van plastic wegwerpartikelen een goede stap. Daarnaast dient hergebruik veel meer te worden gefaciliteerd en gepromoot, bijvoorbeeld door klanten die hun eigen beker of bakje willen gebruiken geen beperkingen op te leggen. Het uiteindelijke doel is immers om volledig af te stappen van wegwerpplastic.