Op weg naar een wereldwijd Plastic Verdrag

Eind dit jaar moet er een wereldwijd geldend plastic verdrag zijn waarmee de plastic vervuiling van onze planeet wordt gestopt. Om dit te bereiken, organiseert de milieuafdeling van de Verenigde Naties de Intergovernmental Negotiation Committee on Plastic Pollution onderhandelingen. In Ottawa Canada vond de 4e ronde plaats, INC4. Het nieuwe plasticverdrag wordt beschouwd als één van de belangrijkste milieuafspraken die sinds de klimaatakkoorden van Parijs in 2015 is gemaakt. De belangen zijn groot en dat was in Ottawa ook duidelijk te merken.

Nog maar een jaar geleden, in mei 2023, vond ronde 2 van de onderhandeling plaats in Parijs. De focus lag toen nog op het voorkomen van plastic vervuiling in oceanen en zeeën. Zolang we maar goed ons plastic opruimen en recyclen komt alles goed. Gelukkig lukte het toen, om de focus van het verdrag breder te trekken. De doelstelling van het verdrag werd vastgesteld op het voorkomen van plastic vervuiling, inclusief in het marine milieu. Dit ene woordje maakte het mogelijk om de plastic vervuiling veel breder aan te pakken dan ‘alleen’ de oceaan. En dat is heel hard nodig: plastic is inmiddels aangetroffen in ons bloed en meerdere organen en wordt ook in verband gebracht met diverse ziektes zoals Alzheimer en kanker.  

Wat duidelijk werd in Ottawa was dat er in een jaar heel veel veranderd is. De effecten van plastic op de menselijke gezondheid waren in Parijs nog geen agendapunt, nu was het talk of the town.

Minder plastic produceren

Wereldwijd wordt inmiddels 500 miljoen ton plastic per jaar geproduceerd en zonder aanvullende actie gaat dit de komende 20-30 jaar verdubbelen of zelfs verdriedubbelen. Dit kan de aarde absoluut niet aan en het is dan ook niet zo gek dat een brede coalitie van landen oproept tot een stevige reductie van nieuw plastic. Rwanda en Peru leiden deze coalitie, gesteund door de kleine eilandstaten. Juist deze landen worden ernstig geconfronteerd met de schadelijke effecten van plastic zonder er economisch veel beter van te worden. Een groep landen die zich hebben verenigd in de High Ambition Coalition, (inmiddels meer dan 50 landen, waaronder de EU en inclusief Nederland), ondersteunen deze oproep.

Er is echter ook een tegenkamp: de olieproducerende landen. Met Saudi-Arabië en Iran voorop, gesteund door Rusland en de VS, is er een stevig tegenblok dat geen vermindering wil afspreken. De economische belangen voor deze landen zijn gigantisch. We gaan steeds minder autorijden en minder olie gebruiken, hierdoor is plastic het nieuwe businessmodel.

Jeroen Dagevos (PSF), Prof Lukas Kenner, Maria Westerbos (PSF)

Plastic Health Council

Om hier iets aan te doen organiseerden we namens de Plastic Health Council een side event, geheel gericht op de gezondheidseffecten van plastic op de mens. Als speciale gast was professor Lukas Kenner uitgenodigd, patholoog aan de Medische Universiteit van Wenen. Hij is bang dat we de effecten van plastic op onze gezondheid hebben onderschat. Hij ziet dat nanoplastics een rol spelen bij de vorming en groei van kankercellen. Een kort persoonlijk portret waarin hij dit uitlegt, werd tijdens het event uitgezonden, daarna beantwoorde hij de vragen van de ruim 130 aanwezige mensen, waaronder gedelegeerden van diverse landen, mensen uit de plasticindustrie en wetenschappers. De zaal was afgeladen vol. Het maakte diepe indruk.

Van Ottawa naar Busan

Uiteindelijk leverde Ottawa nog geen mandaat op om afspraken te maken over een vermindering van de wereldwijde plasticproductie. Maar zaken zijn wel gaan schuiven. Een week na INC4 kwam de G7 met een statement naar buiten waarin opgeroepen werd om de plastic productie te beperken. Ook de VS hoort bij deze groep en hier lijkt iets te zijn veranderd.

De volgende top wordt eind november in Busan, Zuid-Korea georganiseerd. Het is de bedoeling dat er dan een definitief verdrag ligt. Het zal nog spannend worden, de belangen zijn immers groot. Maar we zijn hoopvol. We zullen als Plastic Soup Foundation in ieder geval weer alles op alles zetten om nog meer bewijs aan te voeren dat plastic slecht is voor onze gezondheid, en dat de plastic kraan daarom zo snel mogelijk moet worden dichtgedraaid.